Năm 1945, vào cuối thế chiến thứ hai, châu Âu mang dấu vết của sự tàn phá chưa từng có và nỗi đau khổ của con người. Nó phải đối mặt với những thách thức mới về chính trị, đặc biệt là việc hoà giải giữa các dân tộc của châu Âu. Tình trạng này thuận lợi cho ý tưởng lâu nay về việc hội nhập châu Âu thông qua việc lập ra các thiết chế chung.

Trong bài diễn văn nổi tiếng ở Đại học Zürich ngày 19.9.1946,[1] Sir Winston Churchill đã đòi có một Hiệp chúng quốc châu Âu (United States of Europe) và việc lập ra một Ủy hội châu Âu. Ông ta đã nói tới một Ủy hội châu Âu ngay từ năm 1943 trong một buổi nói chuyện truyền thanh với quốc dân.[2] Cấu trúc tương lai của Ủy hội châu Âu đã được thảo luận tại một hội nghị chuyên biệt gồm hàng trăm chính trị gia hàng đầu, các đại diện chính phủ và xã hội dân sự tại Den Haag, Hà Lan, vào năm 1948. Có hai xu hướng khác nhau: một số ủng hộ một tổ chức quốc tế cổ điển gồm các đại diện của các chính phủ, trong khi những người khác ưa thích một diễn đàn chính trị gồm các nghị sĩ. Cả hai xu hướng cuối cùng đã kết hợp thông qua việc lập ra Ủy ban Bộ trưởng và Hội đồng nghị viện theo Quy chế của Ủy hội châu Âu. Cấu trúc kép liên chính phủ và liên nghị viện này sau đó được sao chép cho Cộng đồng châu Âu, NATO và Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE).

Ủy hội châu Âu được thành lập ngày 5.5.1949 bởi Hiệp ước London. Hiệp ước London hoặc Quy chế của Ủy hội châu Âu được 10 nước Bỉ, Đan Mạch, Pháp Ireland, Ý, Luxembourg, Hà Lan, Na Uy, Thụy Điển và Vương quốc Anh ký kết ở London vào ngày nói trên. Nhiều nước đã gia nhập tiếp, nhất là sau các chuyển tiếp dân chủ ở Trung Âu và Đông Âu trong đầu thập niên 1990. Ủy hội châu Âu hiện nay bao gồm mọi quốc gia châu Âu, ngoại trừ Belarus,[3] Kazakhstan,[3] thành Vatican[4] và các nước bị công nhận hạn chế (chưa được nhiều nước công nhận).[5]